Te veel reclame voor ongezonde voeding en alcohol in straatbeeld
1 van de 3 straatadvertenties in de buurt van scholen prijzen ultrabewerkte voeding aan. Nog eens 1 op de 3 advertenties maken reclame voor alcohol. Ook rond publieke gebouwen en in sportclubs is (te) veel reclame voor ongezonde voeding en alcohol te zien. Dat blijkt uit een onderzoek van Sciensano in Vlaanderen, gefinancierd door het Departement Zorg.
Wat we eten berust niet enkel op onze individuele keuzes maar wordt ook in sterke mate beïnvloed door onze leefomgeving. De context die onze voedingskeuzes bepaalt, wordt de 'voedselomgeving' genoemd. "Helaas zien we in ons onderzoek duidelijk dat reclame voor en het aanbod van voeding in allerhande publieke gebouwen in Vlaanderen grotendeels gedomineerd wordt door ongezonde producten en alcohol," zegt Sciensano-onderzoekster Stefanie Vandevijvere.
"Reclame is een belangrijk onderdeel in onze voedselomgeving en vormt een hefboom die kan ingezet worden om de eetgewoonten van de bevolking te helpen verschuiven naar gezonde alternatieven. De rol van voedingsreclame in het gezondheidsbeleid verdient dus zeker de nodige aandacht."
Een op drie advertenties voor alcohol
Van alle straatadvertenties rond scholen bleek één derde voor ultrabewerkte voedingsmiddelen en nog eens één derde voor alcohol. Binnen 250 meter wandelafstand van basisscholen telden de onderzoekers gemiddeld 7 advertenties voor ultrabewerkte voeding en 8 voor alcohol. Rond middelbare scholen lag het totaal aantal advertenties hoger dan rond basisscholen, en vonden ze gemiddeld 10 advertenties voor ultrabewerkte voeding en 9 voor alcohol. Voor campussen van het hoger onderwijs werden dubbel zoveel advertenties als rond basisscholen geteld: 16 voor ultrabewerkte voeding en nog eens zoveel voor alcohol.
In stedelijk gebied met een laag inkomen vonden de onderzoekers meer advertenties voor ultrabewerkte producten en alcohol rond (alle soorten) scholen. Op zich verschilt het relatieve aandeel aan advertenties voor ongezonde voeding tussen stedelijke laag-, middel- en hooginkomensgebieden nauwelijks, maar in totale aantallen zijn er in stedelijk laag-inkomensgebied meer advertenties aanwezig dan in stedelijk hoog inkomensgebied. Zo bleek dat 88% van de basisscholen gelegen in een stedelijk laag-inkomensgebied meer dan 10 straatadvertenties voor levensmiddelen telt binnen 250m wandelafstand van de schoolpoort. Voor basisscholen in stedelijk hoog-inkomensgebied was dit slechts 20%.
Ook in openbare gebouwen
Een analyse van de publieke advertenties aan en rond het openbaar vervoer en in openbare gebouwen gaf een gelijkaardig beeld: ook hier een overwicht aan reclame voor ultrabewerkte producten en alcohol. De helft van de voedingsadvertenties of -marketing in treinstations was voor ultrabewerkte producten en 26% voor alcohol. Aan bushaltes was dat respectievelijk 61% en 19%.
Ook de voedingsreclame in ziekenhuizen, overheidsgebouwen, hogeschool- en universiteitscampussen promoot vooral ongezonde voeding. Het aandeel alcoholreclame in deze setting varieert tussen 0 en 24% en is in deze omgevingen weliswaar relatief beperkt, maar samen met de reclame voor ultrabewerkte voeding (61-76%) vormt het vlot 80% of meer van de voedingsreclame.
Alcoholreclame bij sportclubs
Dezelfde tendens was vast te stellen bij reclame in sportcentra, sporthallen, sportclubs en zwembaden. Het aandeel advertenties voor ultrabewerkte voeding varieert hier van 33% tot 49% en die voor alcohol van 44% tot 57%; samen goed voor 4 op de 5 voedingsadvertenties. Hetzelfde beeld bij de uitgestalde voedingsproducten: ook hier gaat het in 3 op de 4 gevallen om een levensmiddel met alcohol of een ultrabewerkt voedingsmiddel.
Bij sportclubs is er ook een link met de sponsoring. Zo blijkt de helft van de onderzochte sportclubs (voetbalclubs, tennisclubs, gymnastiekclubs) een voedings-, drank-, alcohol-, of gokbedrijf als sponsor te hebben. De website van 69% van de voetbalclubs vermeldde een sponsor uit de voedings- of drankensector, terwijl dit voor tennisclubs 57% was en voor gymnastiekclubs 11%. Wel promoot 32% van de ondervraagde clubs gezonde voeding in clubcontext. Dat voornamelijk door die op zichtbare plaatsen te zetten.
Recent adviseerde de Hoge Gezondheidsraad nog om reclame voor ongezonde voeding gericht op kinderen tot en met 18 jaar via regelgeving aan banden te leggen.
