Nieuw boek over patiëntendossier, beroepsgeheim en GDPR

'Schending beroepsgeheim niet altijd gedekt door aansprakelijkheidsverzekering'

BOEK In een nieuw boek verduidelijken Thierry Vansweevelt en Nils Broeckx aan de hand van concrete casussen en vragen de recente wetgeving over het patiëntendossier, het beroepsgeheim en privacy.

Erik Derycke

Sinds de verschijning van het tweedelige Handboek Gezondheidsrecht (2022) is er op dit terrein heel wat veranderd, zegt Thierry Vansweevelt (gewoon hoogleraar aan de Universiteit Antwerpen en advocaat-partner bij Dewallens & partners).

Om het nieuwe, lijvige boek zo bruikbaar mogelijk te maken voor de dagelijkse praktijk, vroegen de auteurs vooraf input aan de leden van de AHLEC-stuurgroep en aan de Vereniging van ziekenhuisjuristen. “Daar zijn veel concrete casussen en vragen uit gekomen”, vertelt Vansweevelt.

“Een van de – voor mij – meest verrassende vaststellingen is dat een schending van het beroepsgeheim niet altijd gedekt wordt door de aansprakelijkheidsverzekering. Een psychiater die was opgeroepen als getuige in een strafzaak van een andere arts, werd nadien zelf vervolgd omdat hij zijn beroepsgeheim geschonden zou hebben. Zijn verzekeraar weigerde hem rechtsbijstand te verlenen, omdat schending van beroepsgeheim een opzettelijk misdrijf is en daarom in de polis was uitgesloten.”

'Wat niet in het dossier staat, wordt geacht niet te zijn gebeurd'

Wat met het patiëntendossier?

De Kwaliteitswet van 22 april 2019 somt 24 items op die in het patiëntendossier moeten staan. “We merken dat de rechtspraak daar kritischer in wordt: wat in het dossier staat, wordt geacht met de werkelijkheid overeen te komen. Maar ook omgekeerd: wat niet in het dossier staat, wordt geacht niet te zijn gebeurd."

"Zo was er een patiënt die tijdens een oogoperatie ontwaakte en bewoog, waardoor het netvlies werd beschadigd. In het dossier ontbrak de anesthesiefiche, waardoor men niet kon nagaan wat er  juist was fout gegaan. De rechtbank heeft daarom het ziekenhuis aansprakelijk gesteld, omdat het niet kon aantonen dat er zorgvuldig was gehandeld.”

De hervormde wet Patiëntrechten heeft een recht op toelichting geïntroduceerd, zegt Vansweevelt. “De patiënt heeft niet alleen recht op inzage of een afschrift van zijn dossier, maar mag ook vragen om dat in begrijpelijke taal toe te lichten. En misschien nog belangrijker: het concept ‘persoonlijke notities’ bestaat eigenlijk niet meer. Alles wat je in het dossier noteert, kan ingekeken worden.”

Veiligheid is eigen verantwoordelijkheid

Artsen kunnen kiezen uit verschillende (al dan niet door de overheid goedgekeurde) softwarepakketten om een elektronisch patiëntendossier te beheren. Bij een gegevenslek zal echter in eerste instantie de arts worden aangesproken als ‘verwerkingsverantwoordelijke’, waarschuwt coauteur Nils Broeckx (bedrijfsjurist en gastprofessor aan de Universiteit Antwerpen).

“Als het dan gaat over technische aspecten, zal je wel verhaal kunnen uitoefenen op je leverancier. Maar veiligheid is ook je eigen verantwoordelijkheid. Wachtwoorden bijvoorbeeld moeten in principe persoonlijk zijn; als je die binnen een praktijk deelt met andere medewerkers, heb je geen verhaal als er iets misloopt.”

Broeckx wijst er ook op dat een administratiefrechtelijke boete opgelegd door de GBA juridisch gelijkgesteld wordt met een strafrechtelijke boete. “Je mag dan nog een verzekering cybersecurity hebben, je riskeert wel dat je verzekeraar niet tussenkomt.”

Gegevens delen

Bij het delen van gegevens met andere gezondheidszorgbeoefenaars, is de regel dat alleen informatie gedeeld mag worden die ‘nodig en nuttig’ is. In de praktijk krijgen artsen daarbij veel beoordelingsruimte, zegt Vansweevelt. “De GBA wil zich daarbij niet in de plaats van de arts stellen. Wat gedeeld wordt, is voor een deel ook een medische beslissing.”

De European Health Data Space (EHDS) zal het in de toekomst makkelijker maken om gezondheidsgegevens te delen, zegt Nils Broeckx. “In een eerste fase wil men de nationale patiëntendossiers toegankelijker maken voor gezondheidszorgbeoefenaars in andere landen. Men kijkt daarbij naar België, waar de toegang nu al geregeld wordt via de eHealth-diensten en de hubs.”

“In een tweede fase zullen gezondheidsgegevens gedeeld moeten worden voor onderzoek door not-for-profit organisaties of farmaceutische bedrijven. Maar dat zal geen impact hebben op individuele artsen of kleine praktijken. Voor artsen die in een ziekenhuis werken, zal dat op het niveau van het ziekenhuis geregeld worden.”

>> Het boek Patiëntendossier, beroepsgeheim, GDPR en EHDSR is een uitgave van Larcier-Intersentia. Het wordt voorgesteld op een symposium op vrijdagnamiddag 12 september in UAntwerpen (Stadscampus). Deelnemers kunnen het boek aan voordeeltarief bestellen.

>> uantwerpen.be/nl/leerstoelen/antwerp-health-law-ethics-chair/activiteiten/patientendossier/

>> larcier-intersentia.com/nl/patientendossier-beroepsgeheim-gdpr-ehdsr-9789400019119.html