Patrick Emonts en Stan Politis (BVAS)

'RIZIV-budget is een schok voor de hele medische sector'

De dag na de goedkeuring van de begroting in de Algemene Raad van het RIZIV spraken Artsenkrant en ons zusterblad Le journal du Médecin met dr. Patrick Emonts en dr. Stan Politis, voorzitter en bestuurder van artsensyndicaat Absym/BVAS.

De schok van de 150 miljoen euro besparingen die de artsen opgelegd kregen, zindert nog na. Onze gesprekspartners wijzen op contradicties in wat de regering heeft opgelegd: deze besparingen zijn niet evidence-based maar lineair, ze zijn niet de uitkomst van het overlegmodel (het Verzekeringscomité had het begrotingsvoorstel verworpen) en houden geen rekening met de constructieve voorstellen van de drie artsenvakbonden.

Willen ze in deze omstandigheden nog een nieuw akkoord artsen-ziekenfondsen, of komt het tot een nieuwe staking? In dit stadium wil geen van beiden die doos van Pandora openen.

Nicolas de Pape: Ik werk al sinds 1996 bij Le journal du Médecin, en dit is een van de grootste economische schokken die ik heb meegemaakt. Dr. Emonts, u bent nog niet zo lang voorzitter van Absym/BVAS, maar ik kan me voorstellen dat de opgelegde besparing ook voor u een schok was?

Dr. Patrick Emonts: Dit is een schok voor de hele medische sector, op alle niveaus – zowel artsen als ziekenhuizen. Iedereen weet dat besparingen noodzakelijk zijn, maar besparingen met deze omvang zullen een reële impact hebben op de toegankelijkheid en kwaliteit van de zorg. Dat is wat ons bang maakt. Toen de huidige regering gevormd werd, waren de aangekondigde prioriteiten nochtans "kwaliteit, toegankelijkheid, efficiëntie". Als artsen geloven we dat het gekozen pad noch de kwaliteit, noch de toegankelijkheid, noch de efficiëntie verbetert.

'Als we de honoraria verlagen, zullen de afdrachten ook dalen, dat is zeker'

Nicolas de Pape: Santhea heeft berekend dat ziekenhuizen niet vijftig miljoen euro, maar honderdzestig miljoen euro zullen moeten besparen, wegens verminderde afdrachten en andere indirecte effecten. Hebt u andere indirecte besparingen geïdentificeerd?

Dr. Patrick Emonts: Inderdaad. We hebben daarover gepraat met ziekenhuizen. U weet dat in het huidige systeem een deel van de ziekenhuisfinanciering voortkomt uit afdrachten. Als we de honoraria verlagen, zullen de afdrachten ook dalen: dat is zeker. Dezelfde logica geldt voor geneesmiddelen. Het ziekenhuisbeheer zal erg moeilijk worden.

Bij Absym/BVAS en bij GBS leeft er grote bezorgdheid: dit is de derde keer op rij dat we fors bezuinigd hebben op de zorg. De minister zegt dat hij bepaalde kosten wil opnemen in het BFM. Prima, maar waar gaat hij dat geld vinden? We spreken over een enorm bedrag. En we kunnen wel zeggen: "We gaan het ziekenhuis helpen", maar wat blijft er daarna van de arts over?

Erik Derycke: De begroting moet normaal gesproken tot stand komen in een overlegmodel dat paritair is, zowel in de medicomut, het Verzekeringscomité en de Algemene Raad. In juli heeft de minister echter al de fameuze 'opdrachtenbrief' verzonden. Hoe kijken jullie daarop terug?

Dr. Stan Politis: De minister heeft het recht om zo'n brief te sturen namens de regering. Wat ons verrast heeft is de lengte – 16 pagina's – en het prescriptieve karakter: het was een menu met zeer concrete besparingsmaatregelen. Dat verstikt het overlegmodel: er is geen ruimte meer om vanuit de basis, vanuit de Technisch-Geneeskundige Raad, vanuit de medicomut voorstellen te doen. De ziekenfondsen, als betrokken partij, zijn bijna gedwongen om zijn voorstellen over te nemen. Dit limiteert enorm de onderhandelingsmarge. Je bent in een keurslijf ingesnoerd. Die aanpak voorspelt weinig goeds voor de toekomst.

'Ik nodig u uit om één maatregel te vinden die evidence-based is'

We horen bovendien altijd dat alles begint met gezondheidsdoelstellingen, gezondheidszorgdoelstellingen, appropriate care en evidence-based geneeskunde. Ik nodig u uit om één maatregel te vinden die daarvan getuigt. Er wordt aan de sleutelletterwaarde geraakt [die de hoogte van het honorarium bepaalt, n.v.d.r.]: dat is een lineaire prijsverlaging, geen evidence-based medicine, geen gezondheidsdoelstelling. Het is een zuivere besparing.

Kortetermijndenken

Dr. Patrick Emonts: Besparingen moeten niet stukje bij beetje worden doorgevoerd. Het voelt als kortetermijndenken – verkiezingslogica – en dat is rampzalig. Zoals Stan zegt, we willen gerust werken aan volumes en aan onnodige of buitensporige uitgaven, en de betrokkenen ter verantwoording roepen: dat is geen gezondheidswandeling. We moeten verstandig voorschrijven – we zien al inspanningen in de radiologie – maar dat is een fundamentele onderneming.

We hebben niet langer de middelen om geneeskunde te beoefenen "zoals voorheen", noch in de klinische biologie, noch in de beeldvorming. We mogen niet telkens een functie zoals beeldvorming of labo in de poliklinische zorg zo hard treffen; we moeten de tijd nemen om efficiënte werkwijzen te heroverwegen. De minister kondigt dat wel aan, maar zijn methode druist ertegenin. Het is een opgelegde manier om meteen geld te vinden voor deze legislatuur.

Als artsensyndicaten willen we de financiering van de zorg hervormen. In de opleiding tot arts leggen we er al meer dan tien jaar de nadruk op dat artsen met publieke middelen werken. Bij examens vragen we dat de studenten tot een diagnose en behandeling komen met het correcte aantal tests. Studenten worden gebuisd omdat ze ongeschikte of te dure tests of medicijnen voorschrijven. Kortom, we streven al jaren naar efficiëntie; maar we zullen dat niet bereiken door steeds weer op de een of de andere post te besparen. We moeten op de lange termijn denken.

 'MR en N-VA kunnen de regering niet doen vallen over een RIZIV-begroting'

Nicolas de Pape: Uit polls blijkt dat artsen vooral op de MR en N-VA stemmen. Voelt u zich in de steek gelaten door die partijen?

Dr. Patrick Emonts: In een coalitie is het altijd ingewikkeld. Moeten we de regering dan maar laten vallen? Dat is het probleem van die partijen. Even terzijde: als je Daniel Bacquelaine in het parlement hoort, staat hij vaak aan onze kant. Maar in een toch al fragiele meerderheid, met een minister van Volksgezondheid van links – en in de praktijk bijna extreemlinks – is het voor een rechtse regeringspartner moeilijk om zich daar frontaal tegen te verzetten. Er is een terechte angst: kan België zich een nieuwe regeringscrisis veroorloven?

We willen vooral een langetermijnvisie. We moeten de nomenclatuur hervormen: de inkomensverschillen zijn groot, waarbij sommige specialismen drie of vier keer zo veel verdienen. Sommigen zien alleen die excessen, maar niet dat bepaalde specialismen amper levensvatbaar zijn, en dat is problematisch. De minister smijt met cijfers (een bevalling kost in een bepaald ziekenhuis 3.000 euro, bijvoorbeeld): dat is niet eerlijk. We moeten over de hele linie de juiste niveaus herstellen, maar ook de mogelijkheid behouden om te investeren, te innoveren en onderzoek te doen.

Zowel de N-VA als de MR verdedigen de vrije geneeskunde. We hebben regelmatig contact: Stan met de N-VA, ik met de MR. Ze zijn het in principe met ons eens, maar ze besturen mee het land; dat is niet makkelijk.

De noodzaak van supplementen

Erik Derycke : Als ik even advocaat van de duivel mag spelen: de minister zegt dat hij bij de syndicaten cijfers heeft opgevraagd die staven dat supplementen nodig zijn voor het voortbestaan van extramurale praktijken, maar dat jullie die niet hebben.

Dr. Stan Politis: Ik wil eerst nog even aanhalen dat zowel MR als N-VA eraan herinnert dat er geen solide sociale zekerheid kan bestaan zonder solide economische basis. Beide partijen begrijpen ook het concept van vrije geneeskunde. Dat is belangrijk, omdat die zich ook extra muros afspeelt. Doorheen de geschiedenis hebben socialistische partijen vooral de intramurale geneeskunde ondersteund, en vandaag zie je dat de minister eigenlijk de extramurale geneeskunde wil afbouwen. Maar zonder extramurale geneeskunde kan je nooit goede preventie doen. Preventie gebeurt niet binnen de ziekenhuismuren.

Over die cijfers: ik wil er nog even aan herinneren dat we in het akkoord 2025-2026 een afspraak over transparantiecodes hebben aanvaard: sinds 1 september 2025 moet elke arts, ongeacht zijn werkplek, in detail vermelden wat hij aanrekent (honoraria, supplementen) en waarom. Dat zorgt voor totale transparantie in wat artsen aanrekenen.

In ruil daarvoor voorzag het akkoord in 'pseudocodes' om de extramurale praktijk rendabel te houden. Ter herinnering: vandaag zijn er 2,4 miljoen patiënten met VT-statuut, waaraan geen supplementen aangerekend mogen worden. Vanaf 1 januari 2026 worden dat er bijna drie miljoen. Daarbij wordt alleen naar het inkomen gekeken, niet bijvoorbeeld of iemand huurinkomsten uit meerdere eigendommen heeft.

De ziekenfondsen vinden het doodnormaal dat het tarief voor een verstrekking op nul gezet wordt – dat is een snellere procedure dan de nomenclatuur via Koninklijk Besluit aan te passen. Maar je kunt iemand niet dwingen om tegen een nultarief te werken. Morgen tegen de bakker zeggen: "Ok, uw kosten blijven wel dezelfde, maar uw brood mag nog maar nul euro kosten", dat slaat nergens op.

'Als je constant blijft besparen, is het niet 'minder verdienen', maar 'niet meer leefbaar''

Extramurale zorg

Dr. Patrick Emonts: De extramurale sector speelt een grote rol. Als je alles organiseert binnen het ziekenhuis, zal je niet langer zes maanden moeten wachten op een afspraak, maar drie jaar. De logica zou zijn om het ziekenhuis te ontlasten van alles wat buiten het ziekenhuis kan gebeuren. Maar in de ideologie van de minister maakt hij een einde aan de extramurale geneeskunde.

Ik zei hem: wij doen sociale zorg buiten het ziekenhuis. Patiënten die we kennen, die we volgen, die de huisarts of bepaalde specialisten kunnen behandelen: die moeten niet naar een ziekenhuis. De twee soorten geneeskunde zijn complementair. En vergeet niet: in de extramurale zorg financieren we onszelf volledig – zonder BFM. Maar als men constant blijft besparen, betekent het niet "minder verdienen", maar "niet meer leefbaar".

Nicolas de Pape: Droomt Frank Vandenbroucke van een NHS, met artsen in loondienst die in het ziekenhuis werken? Gaat hij ideologisch gezien zo ver?

Dr. Patrick Emonts: Hij zegt het niet, maar zijn daden spreken voor zich. Als je de extramurale zorg onleefbaar maakt, worden ze ofwel onder ziekenhuistoezicht geplaatst, ofwel in het ziekenhuis geïntegreerd. Ik denk dat hij daarop aanstuurt.

Nicolas de Pape: In dezelfde lijn vroegen jullie om een ​​lichte verhoging van het remgeld... De minister heeft dat gedaan voor bepaalde vergoede medicijnen.

Dr. Stan Politis: Wat de eigen bijdragen van de patiënt betreft, zou het een prioriteit zijn om in de huisartsgeneeskunde de teleconsultaties (een budget van ongeveer zeventig miljoen euro) te herintroduceren door ze te financieren via eigen bijdragen.

'Teleconsulten bestaan overal in Europa en zijn onmisbaar'

Dr. Patrick Emonts : Teleconsulten bestaan ​​overal in Europa. Voor mensen die zich moeilijk kunnen verplaatsen, zijn ze onmisbaar– en sinds covid zijn we er efficiënt in geworden. Het kost tien euro, vergeleken met dertig euro voor een klassiek consult. Het idee was goed, maar het werd slecht uitgewerkt: elk telefoongesprek kon worden beschouwd als een teleconsult, en de aantallen explodeerden. Toch is het een cruciaal instrument, ook in bepaalde specialismen: een raadpleging over abortus, gevoelige gezinssituatie, postoperatieve follow-up, enz. Het is jammer dat het om budgettaire redenen op korte termijn werd stopgezet.

Het tweede deel van dit uitgebreide interview leest u hier.