Vogelgriep bij de mens
Ziet u ze vliegen?
Dokter Wim Van Hooste, preventieadviseur-arbeidsarts
Ik laat mijn licht eens schijnen op de vogelgriep in dit nakende griepseizoen. Dit naar aanleiding van de aanbeveling van de Hoge Gezondheidsraad (HGR, Advies 9879, 2025) over de griepvaccinatie.
Aviaire influenza van het type A of vogelgriep is een virale infectie die pluimvee en wilde vogels treft. De vogelgriepvirussen zijn zeer soort-specifiek, maar ze werden toch al geïsoleerd bij zoogdiersoorten (varkens, koeien, fretten, vossen), waaronder de mens.
Er bestaat hoog pathogene aviaire influenza (HPAI: subtypes H5Nx en H7Nx) met hoge sterfte; en er is laag pathogene aviaire influenza (LPAI) met een mild verloop of die niet wordt opgemerkt.
Sinds 2021 heerst er een epidemie van HPAI in de Europese Unie, zowel bij gedomesticeerd pluimvee als bij wilde vogels. Het vogelgriepvirus lijkt endemisch te zijn geworden in wilde vogelpopulaties (FAVV, RAG-V-EZ, 2025-2026).
In februari 2025 werden er in het Waasland drie uitbraken vastgesteld bij pluimveebedrijven. Begin 2025 waren er vijf besmettingen met H5N1 bij hobbyhouders.
Recent wetenschappelijk onderzoek van Sciensano en het Wageningen Bioveterinary Research Institute (Nederland) liet zien dat de kans op efficiënte en massale overdracht tussen zoogdieren momenteel vrij klein blijft.
De mens kan occasioneel besmet raken met vogelgriepvirussen. Wereldwijd zijn er enkele zeldzame voorbeelden beschreven (European Centre for Disease Prevention and Control, Factsheet, 2023).
Er zijn echter geen aanwijzingen voor aanpassing van het vogelgriepvirus aan de mens. Het virus richt zich (nog) niet op menselijke celreceptoren. De zeldzame overdracht vindt vooral plaats bij personen die in een besmette zone werken of optreden, zoals kwekers, dierenartsen, reinigings- en ontsmettingsploegen.
Er is geen vaccin dat mensen beschermt tegen besmetting met het vogelgriepvirus.
Een besmette persoon ontwikkelt griepsymptomen, maar soms ook ernstige ademhalingsproblemen of neurologische stoornissen die soms tot de dood kunnen leiden.
Iedere werkgever is verplicht om een risicoanalyse uit te voeren van de mogelijke blootstellingen aan het virus en de nodige preventiemaatregelen te nemen. Dit zijn de risico’s wegnemen of beperken, hygiënische maatregelen nemen, opleiding en informatie verstrekken, gezondheidstoezicht voorzien en eventueel vaccinaties aanbieden (Brecht Moerenhout, Gezondheid en Wetenschap, 12 maart 2025).
Er is geen vaccin dat mensen beschermt tegen besmetting met het vogelgriepvirus. Sinds 2025 adviseert de HGR personen die door hun beroep in contact komen met levend pluimvee en varkens, om zich te laten vaccineren tegen seizoensgriep. Dit is bedoeld om te vermijden dat virussen van mensen naar besmette dieren overgaan. Daardoor kan er een sterker 'mengvirus' ontstaan.
Als het vogelgriepvirus muteert, kan het een grotere bedreiging voor de mens gaan vormen (Prevent Kennisbank, 14 oktober 2025). Gezien het risico op gelijktijdige circulatie van dierlijke en menselijke griepvirussen, zal vaccinatie tegen seizoensgebonden griep ook aangeboden worden aan de beroepsfokkers van gevogelte en varkens en familie die onder hetzelfde dak woont; en aan de personen die door hun beroep met levend gevogelte en levende varkens in contact komen (advies HGR, 2025).
