Asbestvervuiling

Van Peel schotelt Eternit rekening van 1 miljard euro voor

N-VA-voorzitter Valerie Van Peel wil dat het bedrijf Eternit minstens 1 miljard euro betaalt om Vlaanderen asbestveilig te helpen maken. Dat verklaarde ze zondag in De Zevende Dag. Eternit zegt in een reactie dat het "zijn maatschappelijke rol wil spelen" en met de overheid een oplossing probeert te vinden.

Van Peel vindt het niet kunnen dat de burger moet opdraaien voor de verwijdering van asbest, terwijl het bedrijf er "miljarden op heeft verdiend in een periode dat het wist wat de gevolgen waren". Indien Eternit niet op het voorstel ingaat, dreigt Van Peel alle juridische middelen in de strijd te gooien.

Toen Van Peel tot voor enkele jaren nog in de Kamer zetelde, leverde ze fel strijd voor de slachtoffers van asbest - een kankerverwekkende product dat jarenlang in bouwmaterialen werd gebruikt. Het was ook de reden waarom ze toen de politiek de rug toekeerde. Intussen keerde ze terug als voorzitster van N-VA en neemt ze de handschoen weer op.

Vezelcementplaten

Daarbij richt ze haar pijlen op het bedrijf Eternit. De producent van vezelcementplaten, nu onderdeel van bouwmaterialengroep Etex,  produceerde volgens een inschatting van de afvalstoffenmaatschappij OVAM zowat 65 procent van asbestcement in België. "Het is tijd dat Eternit een deel van zijn historische schuld rechtzet. Het is tijd dat de rekening komt te liggen waar ze hoort te liggen: niet langer bij de burger, maar bij de vervuiler", aldus Van Peel. Eternit is ook het enige asbestbedrijf dat nog juridisch en financieel aanspreekbaar is.

Volgens N-VA is het bedrag van 1 miljard euro "realistisch", want gebaseerd op concrete berekeningen van OVAM. In het goedkoopste scenario zou de verwijdering van asbest in Vlaanderen 500 miljoen euro kosten, maar in de duurste berekening zou het kostenplaatje oplopen tot 3 miljard euro. Op basis van de 65 procent die aan Eternit wordt toegeschreven, komt Van Peel uit op een vork tussen 325 miljoen en 1,95 miljard euro.

Asbestattesten

Waarvoor moet dat geld dienen? De N-VA-voorzitster mikt op een jaarlijkse bijdrage van 50 miljoen euro voor het asbestveilig maken van Vlaanderen, en dat tot 2040. Dat is al goed voor 750 miljoen euro. Daarnaast wil ze het bedrijf jaarlijks 32,5 miljoen euro laten ophoesten voor asbestattesten. De rest van het geld zou gaan naar onderzoek naar afvalverwerking en naar bewustmakingscampagnes.

"De plannen van de Vlaamse regering om Vlaanderen asbestvrij te krijgen, kunnen dan versneld uitgevoerd worden", aldus Van Peel. "Zo kunnen scholen, jeugdlokalen, zorginstellingen enzovoort versneld asbestveilig gemaakt worden, maar kunnen ook huiseigenaars geholpen worden om de asbest in hun huis te verwijderen."

Minnelijke schikking

Toenmalig minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) dagvaardde de asbestproducenten in maart 2024 om een hogere schadevergoeding te eisen dan de 4,8 miljoen euro die Eternit in 2014 beloofde te betalen tot 2030. Als onderdeel van deze procedure heeft de Vlaamse regering Eternit al een ingebrekestelling van 1,950 miljard euro bezorgd. Die burgerlijke procedure is momenteel geschorst terwijl gesprekken tussen de Vlaamse regering en Eternit lopen om tot een minnelijke schikking te komen.

Maar indien het bedrijf niet wil ingaan op het voorstel, dan dreigt Van Peel met alle juridische middelen. Dat gaat over het verderzetten van de burgerlijke procedure, een strafklacht voor opzettelijke schade en een decretale basis om Eternit te dwingen te betalen.

In een reactie zegt Eternit dat het "zich altijd heeft gehouden aan de geldende wet- en regelgeving" en dat het bedrijf sinds 1997 niet meer met asbest werkt. "Eternit wil haar maatschappelijke rol spelen en probeert samen met de Vlaamse overheid en Ovam oplossingen te vinden om de situatie op te lossen", klinkt het ook.