Medische praktijk en artistieke expressie
Charles Masson, stripauteur met doktersjas
PORTRET In een vorig artikel kon u al lezen dat artsen die een rol spelen in een stripverhaal geen uitzondering zijn. Een arts die zelf een strip heeft gemaakt, dat is dan weer de spreekwoordelijke eenhoorn. Charles Masson is zo'n stripauteur in doktersjas.
Charles Masson (°1968) werkt als NKO-specialist, en combineert zijn medische praktijk met een artistieke loopbaan als stripauteur. Hij verdeelt zijn tijd tussen Lyon en Franse overzeese gebieden zoals Réunion en Mayotte, waar hij lange tijd werkte en nog regelmatig naar terugkeert.
Zijn ervaring met patiënten in kwetsbare posities – daklozen, migranten, terminaal zieken – vormt de voedingsbodem voor zijn strips. Hij is dus geen ex-arts die na zijn pensioen het potlood heeft opgenomen, maar een actieve arts die zijn dagelijkse werkelijkheid omzet in strips. Of zoals hij het zelf zegt: hij is “een arts die tekent”.
Volhouden tot de lente
Die twee jobs combineert hij al sinds de vroege jaren 2000, maar hij kwam pas op onze radar toen de Vlaamse uitgeverij Lauwert in 2024 zijn graphic novel Jusqu’au printemps (in 2021 verschenen bij Delcourt) in vertaling uitbracht als Tot de lente.
Een gevoelig en mooi verteld verhaal over Marie, een oudere vrouw met kanker die bewust kiest om geen agressieve behandeling meer te ondergaan. Ze wil gewoon “volhouden tot de lente”.
De verteller is de arts die haar opvolgt. Het is natuurlijk Masson zelf, onder een gefictionaliseerde naam. Hij observeert haar kracht, koppigheid, eenzaamheid én haar weloverwogen keuzes: onafhankelijkheid en waardigheid.
Door de ontmoeting met haar jeugdvriendin Louise krijgt het verhaal van Marie een extra laag en groeit het uit tot meer dan een ziektegeschiedenis.
Het wordt een kleine sociologische schets van twee levenspaden: dat van de zelfstandige intellectuele en dat van het “meisje van het volk”. Masson tekent dit boek zoals hij Marie behandelt: met tact, respect en mededogen.
Het binnenoor
Masson tekende al van jongs af aan en droomde ervan striptekenaar te worden. Toch koos hij voor geneeskunde, onder meer uit fascinatie voor anatomie. Zelfs zijn keuze voor NKO was deels esthetisch gemotiveerd: hij hield van de structuur van het binnenoor en de schedel. Tijdens wachtdiensten bleef hij tekenen.
Zijn debuutstrip Soupe froide uit 2003 — over een dakloze man die liever de kou trotseert dan onderdak te zoeken — werd meteen bekroond met de Prix France Info. Zijn sociale blik als arts, die oog heeft voor de randen van de samenleving en psychologische pijn, schemert daar al door.
In Droit du sol (2009) verdiept hij dat thema. Het boek speelt zich af in Mayotte en onderzoekt de medische en juridische impasse van mensen zonder papieren op dat eiland, dat sinds 2011 een overzees departement van Frankrijk is.
De humanitaire blik
Het is deze humanitaire blik die Masson onderscheidt van veel andere stripauteurs. In 2005 bracht hij met Bonne Santé een bundel kortverhalen uit waarin hij met humor en empathie het artsenbestaan en de ethische dilemma’s die daarbij horen belicht.
Diezelfde blik keert terug in zijn bijdrage aan En chemin elle rencontre, een bloemlezing over toevallige ontmoetingen, waarin de artsenblik wordt vermengd met een warme maatschappelijke reflectie.
In Carnet de santé (2016) vertelt Masson in een getekend journalistiek stuk openhartig over zijn ervaringen met het Franse gezondheidssysteem. Hij schuwt het niet om aandacht te geven aan de kwetsbaren die vaak uit de boot vallen. Masson schrijft als insider, maar met een kritische pen.
Elk van zijn boeken is sociaal geëngageerd, intiem en nooit te sentimenteel. Verwacht je niet aan een prekerige strip (een valkuil bij veel van dit soort geëngageerde verhalen). Masson moraliseert niet. Hij toont. Hij tekent over ouderen, migranten, kinderen, daklozen, steeds vanuit de wereld van de zorg.
Charles Masson toont dat medische praktijk en artistieke expressie elkaar kunnen versterken. Zijn strips bieden een zeldzame inkijk in de menselijkheid achter de doktersjas, en zetten aan tot reflectie over zorg, sociale rechtvaardigheid en leven op de grens van gezondheid en ziekte.
Nog heel even terug naar Tot de lente. Met deze graphic novel geeft Masson – die overigens daltonist is, en daarom vaak in zwart-wit of met beperkt kleurgebruik werkt – een zeldzaam raak portret van de grens tussen genezen en begeleiden, tussen medische ratio en menselijke waardigheid.
Een boek dat gerust in elke wachtkamer mag liggen, maar vooral in de handen van wie écht wil begrijpen wat het betekent om arts te zijn.
