Cardiologie
Cardiovasculaire gezondheid en ultrabewerkt voedsel (UPF)
Ultrabewerkte voedingsmiddelen en dranken zijn een grote uitdaging voor de volksgezondheid in onze westerse maatschappij en ook in ontwikkelingslanden. De wetenschappelijke gemeenschap kijkt met argusogen naar de invloed van ultrabewerkte voedingsmiddelen op de cardiometabole gezondheid en dus op de morbiditeit en de mortaliteit.
De NOVA-classificatie, die sinds enkele jaren wordt gebruikt, deelt levensmiddelen in in vier groepen, van 1 (weinig bewerkt) tot 4 (sterk bewerkt). De meeste ultrabewerkte voedingsmiddelen bevatten veel onverzadigde vetzuren, suikers en zout, vandaar het letterwoord HFSS (High Fat, Sugar and Salt). Anderzijds bevatten ze weinig vezels en veel
additieven. De gezondheidsautoriteiten raden dan ook aan om ultrabewerkte voedingsmiddelen met mate te gebruiken.
Invloed van ultrabewerkte voeding op cardiometabole aandoeningen
Volgens observatieonderzoeken correleren bepaalde ingrediënten, additieven en bewerkingsprocessen met de ontwikkeling van chronische ziekten zoals cardiometabole aandoeningen. Het is moeilijk dat risico te evalueren los van de kwaliteit van het voedsel, uitgaande van het principe dat ultrabewerkte voedingsmiddelen weinig essentiële voedingsstoffen bevatten. Desalniettemin blijft de correlatie overeind na correctie voor de kwaliteit van het voedsel.
Via welke mechanismen oefenen ultrabewerkte voedingsmiddelen invloed uit op de cardiometabole gezondheid? De industriële procedés veranderen de cellulaire structuur van de voedingsmiddelen, vooral als de vezels worden verwijderd. Daardoor zullen de voedingsmiddelen snel in het proximale maag-darmkanaal worden geabsorbeerd. Het
lichaam reageert daarop met een vroege en hoge glykemiepiek. Die lokt dan weer een sterke insulinerespons uit met als gevolg een voorbijgaande hypoglykemie, die de eetlust stimuleert. Een mogelijke verklaring is ook dat ultrabewerkte voedingsmiddelen goed smaken mede dankzij het gebruik van additieven en het ontbreken van de ingrediënten die in
NOVA 1-voedingsmiddelen zitten.
Via een effect op het beloningscircuit zouden ultrabewerkte voedingsmiddelen ook de voedselinname kunnen verhogen.
De additieven, die in sommige voedingsmiddelen zitten, kunnen invloed uitoefenen op de fysiologie van de entero-endocriene cellen en de intestinale microbiota, zoals onlangs is aangetoond in een gecontroleerde, dubbelblinde studie. Ook de voedselverpakking kan een probleem vormen. Die bevat vaak bisfenolen, ftalaten en andere microplastics, die dan weer correleren met obesitas, een chronische ontstekingstoestand en vasculaire complicaties.
'De verpakking kan bisfenolen, ftalaten en microplastics bevatten, die bijdragen tot obesitas, chronische ontsteking en vasculaire complicaties'
Toch enkele gunstige eigenschappen
Neemt niet weg dat ultrabewerkte voedingsmiddelen ook gunstige eigenschappen hebben. Ze kosten minder en kunnen langer worden bewaard, wat niet onbelangrijk is voor de voedselveiligheid. Sommige producten bevatten voedingsstoffen zoals foliumzuur, dat o.a. belangrijk is om misvormingen van de neurale buis te voorkomen, en maken dat er minder
schadelijke stoffen worden gevormd. Sommige ultrabewerkte voedingsmiddelen kunnen een positieve bijdrage leveren tot een gezonde voeding, zoals volkorenbrood, vetarme zuivelproducten en bepaalde producten van plantaardige oorsprong.
Sommige gemeentes zoals Rio de Janeiro verbieden het gebruik van ultrabewerkte voedingsmiddelen in voedselprogramma’s op scholen. Dat zwengelt de discussie aan over een voedingswijze, waarvoor een complexe classificatie is opgesteld, die in een aantal gevallen schadelijk is, maar overal is doorgedrongen. Met het oog op de volksgezondheid is het dan ook belangrijk de gevaarlijkste ultrabewerkte voedingsmiddelen te herkennen.
Referenties:
1) Martinez-Steele E, et al. Best practices for applying the Nova food classification
system. Nat Food. 2023 Jun;4(6):445-448.
2) https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/CIR.0000000000001365?utm_campaign=s
ciencenews25-26&utm_source=science-news&utm_medium=phd-
link&utm_content=phd-08-08-25
