'Patiënten zijn uitvoerig geïnformeerd'

VERVOLG COVER Nadat het aantal no-shows de spuigaten uitliep, voerde Groepspraktijk Groen Zuid in Hoboken op 1 september een administratieve vergoeding van twintig euro in. “Enkele patiënten betaalden meteen het bedrag. Zij hebben hun lesje wel geleerd.”

Filip Ceulemans

Cijfers over het aantal no-shows in artsenpraktijken zijn moeilijk te vinden. Er worden geen statistieken bijgehouden op nationaal of regionaal niveau. Beperkte rondvragen van artsensyndicaten geven een vertekend beeld omdat het om zelfrapportage gaat waarvan men weet dat vooral artsen die getroffen worden door een probleem in grotere mate reageren. Dat er een probleem is, moge echter duidelijk zijn.

De cijfers van Groepspraktijk Groen Zuid in Hoboken zijn daarom verhelderend. Tussen 1 maart 2025 en 9 september 2025 registreerden dr. Nicole Dekker en haar collega’s maar liefst 323 patiënten die niet kwamen opdagen op een raadpleging. Dat zijn er meer dan vijftig per maand. De laatste twintig werkdagen waren het er 54, ofwel 2,7 per werkdag.

Jongste collega's

In 82% van de gevallen gaat het om een afspraak bij een arts, in 17% bij een paramedicus. No-shows zijn goed voor 4% van alle consulten van de artsen en 5% van de raadplegingen van de paramedici. 72% van de patiënten die niet komen opdagen, is tussen 10 en 49 jaar oud, 54% tussen 10 en 39 jaar en 20% tussen 30 en 39 jaar. “We stellen vast dat vooral onze jongste collega’s te maken hebben met patiënten die niet komen opdagen”, zegt Nicole Dekker. “Ik heb niet meteen een verklaring waarom dat zo is.”

Sinds de invoering registreerde de praktijk twintig no-shows op acht werkdagen (2,5 per dag). Vier patiënten betaalden intussen de administratieve vergoeding van twintig euro. “Ik vermoed dat ze hun lesje wel geleerd hebben. Het verschil tussen de administratieve vergoeding en het remgeld dat ze zouden moeten betalen wanneer ze wel naar de raadpleging komen, is immers substantieel.”

Komt een patiënt driemaal niet opdagen dan wordt hij uitgeschreven zodat de plaats kan worden ingenomen door een andere patiënt

Nieuwsbrief

De patiënten van de praktijk werden voorafgaand aan de invoering van de administratieve vergoeding uitvoerig geïnformeerd. Op de website van de praktijk staat duidelijk vermeld dat er twintig euro wordt aangerekend “bij te late annulering (minstens vier uur op voorhand), bij een gemiste afspraak of wanneer de patiënt meer dan tien minuten te laat komt opdagen”. Komt een patiënt driemaal niet opdagen dan wordt hij uitgeschreven zodat de plaats kan worden ingenomen door een andere patiënt. “We informeerden onze patiënten vooraf ook via onze nieuwsbrief. Die verstuurden we eenmalig niet via e-mail, maar via de post. In de voorafgaande maanden werd de maatregel ook duidelijk aangegeven op de schermen in de wachtzaal. Wanneer een patiënt digitaal zijn afspraak boekt, wordt de regeling eveneens vermeld. Geen enkele patiënt kan zeggen dat hij niet op de hoogte was.”

Op de vraag of dit probleem op kringniveau moet worden aangepakt, antwoordt Nicole Dekker niet meteen met een volmondig ja of nee. "Je kunt praktijken niet echt vergelijken. Een praktijk die forfaitair werkt, ondervindt hier geen schade en ook de New Deal-praktijken worden op een andere manier gefinancierd dan praktijken die uitsluitend per prestatie werken. Zij worden het meest geraakt door  niet-opdagende patiënten.”

 Orde laat administratieve vergoeding toe

Zowel de Code van Geneeskundige Plichtenleer als een advies van de Orde der Artsen laten artsen toe een administratieve vergoeding te vragen voor patiënten die niet komen opdagen.

Artikel 77 van de Code van Geneeskundige Plichtenleer stelt dat “een schadeloosstelling mag worden gevraagd voor een nutteloos geworden huisbezoek of voor een verzuimde afspraak indien ze niet tijdig werden afgezegd”. De Orde zit met een advies uit 1994 op dezelfde lijn. “Een arts kan een schadeloosstelling vragen voor een verzuimde afspraak indien zij niet tijdig werd afgezegd. De arts moet wel kunnen aantonen dat hij schade heeft geleden en dat de patiënt foutief handelde door de afspraak niet na te komen of niet tijdig af te zeggen.”

Voor de Orde der Artsen is het tevens duidelijk dat het hier gaat om een schadevergoeding en niet om een honorarium. “De arts heeft immers geen medische prestatie verricht en het is alleen voor geleverde prestaties dat een arts recht heeft op een honorarium.”

Rechtspraak

In 1998 boog de Nationale Raad van de Orde zich over een concrete situatie. Een patiënt was uit vergetelheid een afspraak met een arts uit het oog verloren. Voor deze niet-nagekomen afspraak stuurde de arts een rekening naar de patiënt. Bij het overschrijvingsformulier werd geen getuigschrift voor verstrekte hulp gevoegd. Voor de Orde was het duidelijk dat deze arts zich niet ondeontologisch gedroeg indien hij kon aantonen schade te hebben geleden.

Ook meerdere gerechtelijke uitspraken stellen artsen die een vergoeding vragen in het gelijk. De rechtbank van Eerste Aanleg van Antwerpen oordeelde op 8 februari 2010 dat een tandarts een schadevergoeding van 90 euro per uur mocht aanrekenen. Het Vredegerecht van Brugge kende op 6 oktober 2015 een andere tandarts een schadevergoeding toe omdat de patiënt op voorhand van de no-show-regeling op de hoogte was gebracht.