Domus Medica
"Ingangsexamen is meer dan een selectietool"
Het ingangsexamen geneeskunde moet behouden blijven, maar op een andere leest worden geschoeid. Dat zegt Domus Medica-voorzitter Maaike Van Overloop. "We reiken de hand aan de academische centra en de Vlaamse overheid om mee na te denken over het ingangsexamen 2.0.”
Filip Ceulemans
Vorige week begonnen meer dan 1.700 enthousiaste studenten aan de opleiding geneeskunde aan een van de Vlaamse universiteiten. Dat ging door de commotie over het toelatingsexamen niet onopgemerkt voorbij. “Dat er fraude is gepleegd, is absoluut onaanvaardbaar”, zegt Domus Medica-voorzitter Maaike Van Overloop. “Het examen moet voor iedereen op een eerlijke manier verlopen. Het gebruik van AI-chatbots om antwoorden te genereren, ondermijnt niet alleen de geloofwaardigheid van het examen, maar ook het vertrouwen in toekomstige artsen.”
Domus Medica veroordeelt de fraude ten stelligste, maar benadrukt ook dat het merendeel van de deelnemers zich correct voorbereidde. “Hun inzet en motivatie verdienen alle waardering. We beseffen dat naast de starters veel andere gedreven studenten met gemengde gevoelens en minder enthousiasme een plan B volgen voor hun toekomstplannen.”
Prullenmand
De voorbije weken werd het ingangsexamen meermaals in vraag gesteld. Onder meer Vlaams parlementslid Gwendolyn Rutten (Open Vld) liet er in de commissie onderwijs van het Vlaams parlement weinig twijfel over bestaan dat haar partij – die als regeringspartij het ingangsexamen goedkeurde – het examen zo snel mogelijk in de prullenmand wil zien belanden.
Voor Domus Medica is het duidelijk dat het ingangsexamen moet blijven bestaan. “We hebben geleerd uit het verleden dat een te groot aantal artsen leidt tot een medisch overaanbod, wat de gezondheidszorg onbetaalbaar maakt. Bovendien is de opleiding geneeskunde intensief en het is niet verantwoord om 18-jarigen te laten starten in een traject waar na zes jaar mogelijk geen plek is om als arts aan de slag te gaan. Zeker omdat een basisopleiding geneeskunde geen brede voorbereiding biedt op een andere arbeidsmarkt buiten de medische sector.”
Het pleidooi van Domus Medica voor het ingangsexamen betekent echter niet dat de huisartsenvereniging opgezet is met de manier waarop het examen vandaag wordt georganiseerd. “We moeten ons de vraag stellen of de huidige focus op kennis en competentie in het examen de beste voorbereiding biedt voor de artsen van morgen”, zegt Maaike Van Overloop. “Artsen hebben kennis nodig, maar ook kritisch denkvermogen, oog voor hun maatschappelijke rol en communicatieve en sociale vaardigheden. We moeten onszelf dus wel degelijk kritische vragen durven stellen bij de inhoud van het ingangsexamen geneeskunde.”
Bredere rol
Voor Domus Medica moet het examen meer zijn dan een toets van exacte vakken. Het moet ook oog hebben voor de bredere rol die artsen in de samenleving opnemen. “Artsen worden verondersteld maatschappelijk te handelen. Ze gaan om met maatschappelijke middelen uit de sociale zekerheid en moeten daar zorgvuldig mee omgaan. Vaak gaat het om ethische dilemma’s. Wat doen we bijvoorbeeld als de Hoge Gezondheidsraad geen verschil ziet tussen het vaccin voor zwangere vrouwen en de antistoffen voor de baby, terwijl de maatschappelijke kost tussen beide middelen enorm verschilt (175 versus 777 euro)? Moeten we maagzuurremmers terugbetalen als leefstijl ook een impact heeft? En hoe waarborgen we de betaalbaarheid van onze gezondheidszorg in het algemeen? Hoe garanderen we dat toekomstige artsen daar bewust en verantwoord mee leren omgaan, en hoe meet je dat in een examen? Dit soort inzichten zijn minstens even belangrijk als kennis van formules en theorie.”
Ook communicatieve vaardigheden zijn belangrijk. De tijd dat de arts een soort dirigent was die voorschreef hoe het orkest moest spelen met de patiënt als stille luisteraar op de achtergrond, ligt achter ons. De patiënt heeft vandaag recht op duidelijke en gepersonaliseerde informatie. “Artsen in opleiding moeten breed kunnen communiceren met alle mensen in onze diverse samenleving. Maar hoe meten we bij 18-jarigen of ze voldoende leervermogen hebben om dat later te kunnen?”
AI omarmen
Een recent gegeven is de opkomst van AI, die vaak nog als bedreiging wordt gezien. “Toch zullen we AI moeten omarmen en leren inzetten als tool in de dagelijkse praktijk”, meent Van Overloop. “Of het nu gaat om het analyseren van medische beeldvorming of het administratief ontlasten van artsen, AI kan een waardevolle bondgenoot zijn in de zorg.” De toekomstige artsen moeten hierin geschoold worden. Maar ook al gevestigde artsen ontkomen hier niet aan. Voortdurend bijscholing is het sleutelwoord.
Waar enkele decennia geleden de solowerkende (huis)arts de standaard was, is samenwerking vandaag de norm. Artsen werken samen met collega’s en met andere zorgverstrekkers. “En daar wringt het schoentje”, stelt Maaike Van Overloop vast. “Studenten die straks moeten bewijzen dat ze samenwerkers zijn, worden vanaf dag één in competitie gezet. Nog voor ze amper hallo gezegd hebben tegen hun buurman of buurvrouw. En zij die de eerste strijd hebben gewonnen, worden vervolgens opnieuw tegenover elkaar gezet: alleen de besten van de groep komen in aanmerking om in een specialisme naar keuze te starten.”
Ingangsexamen 2.0
Om al die redenen vindt Domus Medica dat het ingangsexamen meer moet zijn dan alleen een selectietool. “Het huidige model is aan vernieuwing toe, er is nood aan een ingangsexamen 2.0. Fraude veroordelen we, maar tegelijkertijd biedt dit debat de kans om breder te kijken. Welke artsen hebben we morgen nodig en hoe selecteren we hen?” Domus Medica pleit voor een examen dat oog heeft voor kennis én vaardigheden en dat jongeren voorbereidt op een beroep waarin samenwerking, communicatie, empathie en nieuwe technologieën een centrale rol spelen. Als wetenschappelijke beroepsvereniging reiken we de hand aan de academische centra en de Vlaamse overheid om mee na te denken over het ingangsexamen 2.0”, besluit Maaike Van Overloop.
