Heel wat achter de rug hebben
Is lage rugpijn een beroepsziekte? Zo ja, wanneer is dat dan het geval? In België is het zoals zo vaak gecompliceerd.
Dokter Wim Van Hooste, preventieadviseur-arbeidsarts
Fedris, het Federaal Agentschap voor Beroepsrisico’s, zet vooral in op hun revalidatieprogramma voor lage rugpijn. Het preventieprogramma geeft de mogelijkheid tot maximaal 36 multidisciplinaire revalidatiesessies (bv. kinesitherapie) bij een erkend centrum.
Maar dat kan enkel als er specifiek ruglijden is: lage rugpijn of heelkunde ter hoogte van de lage rug, arbeidsongeschiktheid door lage rugklachten de laatste 12 maanden of aangepast rugsparend werk bij werkhervatting. De inzet van dit programma is de preventie van de overgang van acute naar chronische lage rugpijn.
Ik ging op zoek naar items over de rug op de site van Fedris. Onder de rubriek, ‘Documentatie over lage rugpijn’, vond ik de subrubriek ‘Wetenschappelijke literatuur’. Er was echter bijna geen enkel document een ‘echte’ wetenschappelijke publicatie. Daarenboven waren de meeste referenties hopeloos verouderd (periode 1986-2007). Hoog tijd voor een update!
Wanneer beroepsziekte?
Wanneer kan er gesproken worden over een beroepsziekte volgens Fedris? Dit is bij “een geobjectiveerd mono- of polyradiculair syndroom in de vorm van ischias, cauda-equina-syndroom of lumbaal spinale-stenose syndroom:
- ten gevolge van degeneratieve discushernia veroorzaakt door het tillen van zware lasten of door mechanische trillingen die via het zitvlak op het lichaam worden overgedragen, op voorwaarde dat het radiculair syndroom zich voordoet tijdens de blootstelling aan het beroepsrisico of uiterlijk één jaar na het beëindigen ervan, of
- ten gevolge van voortijdige degeneratieve spondylose-spondylartrose op het niveau L4-L5 of L5-S1, veroorzaakt door het tillen van zware lasten of door mechanische trillingen die via het zitvlak op het lichaam worden overgedragen”.
Een hele mond vol. Enkel onder deze specifieke voorwaarden kan de aandoening als beroepsziekte aanvaard worden onder de code 1.604.03 van de Belgische lijst van de beroepsziekten.
De ergonomische interventie van de werkpost die gekoppeld is aan het revalidatieprogramma en die betaald wordt door Fedris, is zeker interessant. Ze is te weinig bekend en specifiek gericht op de werkplek van de betrokken werknemer, niet van de collega’s of ganse bedrijf.
Moeilijke materie
In Nederland bestaat er een specifieke richtlijn voor lage rugpijn (Registratierichtlijn van het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB, L101, L102, L103 (Aspecifieke) lage rugpijn, herziening 2025. Het is een richtlijn die zich richt op de etiologie en preventie van lage rugpijn als beroepsziekte.
Daarnaast is er nog de richtlijn van de Nationale Vereniging van Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB, Richtlijn lage rugpijn en lumbosacraal radiculair syndroom, 2020. Die is gericht op de prognostische factoren bij begeleiding voor re-integratie op het werk. De twee richtlijnen zijn incompatibel met elkaar (Sorgdrager, Tijdschrift voor Bedrijfs- en Verzekeringsgeneeskunde, 2025).
Hieruit blijkt nogmaals dat lage rugpijn op de werkvloer een moeilijke materie is. Voor de causaliteit van tillen voor rugpijn is er onvoldoende bewijs in de scoping review van de Bruin et al. (J Orthop Sports Phys Ther, 2024). Op groepsniveau werd geen oorzakelijk verband aangetoond. Deze resultaten stellen het aanpakken van het tillen van lasten als (bijna) enige primaire strategie in vraag.
Sowieso is de biopsychosociale aanpak in plaats van een biomedische benadering voor preventie én behandeling van rugpijn te verkiezen (de Bruin et al., 2024).
