Wie zorgt er voor de arts in opleiding?

Lien Pieters

Er moet mij iets van het hart. Enkele van mijn vriendinnen zijn sinds kort aan de slag in het praktijkveld van de gezondheidszorg. Als afgestudeerde artsen. Als eerstejaars ASO’s (arts-assistent in opleiding). Met bange harten. Opnieuw ‘klein’ tussen de ‘groten’. Een nieuw hoofdstuk, na jaren strijden voor het heden dat ze nu leven.

Maar wat als dat heden mijlenver afstaat van hun kinderdroom? Wat als het voelt alsof je eigen leven plots niet meer meetelt? Wat als vierentwintig uur in een dag niet meer volstaat en je krampachtig hoopt dat het weekend snel voor de deur staat?

Vanop de zijlijn is het ronduit pijnlijk om te zien hoe uitputtend de eerste weken al zijn geweest. De werkdruk, de lange dagen, de verantwoordelijkheid – het is intens. Natuurlijk hoort een hobbelige leercurve bij het assistentschap. Natuurlijk zijn er elke dag nieuwe inzichten, ervaringen en leermomenten. Het begin is, mijns inziens, het allermoeilijkst. Of toch niet?

Ik sprak recent af met mijn vriendinnen. Ze zagen er moe uit. Want blijkbaar is het ‘normaal’ dat een werkdag bijna tien uur lang is, exclusief transporttijd. Tijd om rustig te eten is er amper. Tijd om die op volle toeren draaiende hersenen te voeden met energie? Blijkbaar overbodig. Artsen zijn tenslotte bovennatuurlijke wezens. Of wordt dat verzwegen tijdens de hoorcolleges?

"In tegenstelling tot alle technologische en farmaceutische vooruitgang, is de werkdruk van jonge artsen bitter weinig veranderd sinds dertig jaar geleden."

Wat mij vooral boos maakt, is dat dit als vanzelfsprekend wordt beschouwd. Dat een werkdag eindigt wanneer de concentratie al lang is gezakt, de magen opnieuw knorren en het verlangen naar huis sterk aanwezig is. Niet uit gebrek aan liefde voor het vak of de patiënt, maar omdat op tijd naar huis gaan een vorm van zelfzorg is. En als ik me niet vergis, is dat vandaag de dag een essentieel begrip. Maar blijkbaar is de gezondheidszorg een sector die daar nogal blind voor blijft. In tegenstelling tot alle technologische en farmaceutische vooruitgang, is de werkdruk van jonge artsen bitter weinig veranderd sinds dertig jaar geleden.

Begrijp me niet verkeerd: ik besef dat de zorg onder zware druk staat. Financieel, organisatorisch, maatschappelijk. De noden zijn groot, de middelen beperkt. Artsen, verpleegkundigen en zorginstellingen worden geconfronteerd met uitdagingen die niet zomaar op te lossen zijn. Maar juist daarom is belangrijk dat de fundamenten niet breken. Gezondheidszorg – zorg voor gezondheid betekent óók zorg voor de zorgverlener. Wat is de waarde van een online les over zelfzorg tijdens het assistentschap als het in de praktijk toch geen plaats kent?

Artsen komen dagelijks in aanraking met complexe, vaak emotionele situaties. Die laten sporen na – niet alleen bij de patiënt, maar ook bij de arts. Daarom is het cruciaal dat er ruimte is om te sporten, te verbinden met geliefden, en tot rust te komen. Om op te laden en te verwerken wat er die dag is gebeurd.

Onderzoek toont al jaren aan dat zorgverleners een verhoogd risico lopen op burn-out, depressie en angststoornissen. En ik zie dat risico van dichtbij. De gedachte om te stoppen is al meermaals door het hoofd van mijn vriendinnen gegaan. En dat doet pijn. Want ik weet dat zij competente, empathische, veerkrachtige vrouwen zijn, die in meer gebalanceerde omstandigheden zouden floreren.

Dus stel ik de vraag: waarom moet het op deze manier? Is dit echt het ‘lot van een arts’? Waarom bestaat er geen systeem dat werkuren en opleiding beter afstemt op de draagkracht van jonge artsen? Waarom lijkt arts-zijn onverenigbaar met een leven daarbuiten? Is dit echt de enige manier om als ‘succesvol’ te worden beschouwd? Wegen die extra werkuren op tegen het welzijn van de arts? Is een gezonder ritme dan echt een onbereikbare droom? Zouden artsen van de toekomst echt rouwen om een iets lager loon in ruil voor meer ademruimte?

Daarom pleit ik voor verandering. Voor een systeem dat écht ruimte maakt voor balans. Voor een gezondheidszorg die ook gezond is voor wie ze draagt. Voor het welzijn van patiënten, van mijn vriendinnen, en van alle artsen van de toekomst.

Lien Pieters (25) is ex-student geneeskunde. Twee jaar geleden besloot ze omwille van haar mentale gezondheid en een nood aan heroriëntatie, afscheid te nemen van de opleiding. Na twee verrijkende sabbatjaren bewandelt ze nu een nieuw pad binnen de master 'Gezondheidsbevordering'. Een keuze die onderstreept dat gezondheid, in de brede zin van het woord, haar nog steeds nauw aan het hart ligt.