European Congress on Obesity

Het 32ste European Congress on Obesity (Malaga, 11-14 april 2025) heeft (uiteraard) veel tijd besteed aan de nieuwe studies met GLP-1-receptoragonisten bij de behandeling van obesitas. Obesitas is een chronische, multifactoriële ziekte met tal van gevolgen voor de gezondheid. De vele presentaties hebben interessante informatie opgeleverd over de pathofysiologische mechanismen en nieuws dat erg belangrijk is met het oog op de volksgezondheid. 

Biodiversiteit van de voeding, een nieuw concept om gewichtstoename tegen te gaan

Bernard Srour, junior hoogleraar epidemiologie aan het Franse INRAE (Institut National de Recherche pour l’Agriculture et l’Environnement), heeft een studie gepresenteerd over het mogelijke verband tussen de biodiversiteit van de voeding en obesitas. In meerdere studies was al een correlatie vastgesteld tussen de gezondheid en de diversiteit van de voeding wat betreft macro- en micronutriënten en een ‘biologische’ voeding.

Deze studie heeft de invloed van de diversiteit van de voeding (dierlijke, plantaardige of andere oorsprong) onderzocht. Om een eenvoudig voorbeeld te geven, koemelk en rundvlees zijn voedingsmiddelen afkomstig van eenzelfde dierlijke soort.

Weinig biodivers

Biodiversiteit van de voeding is goed voor de planeet en maakt de mens minder afhankelijk van slechts enkele types. Intensieve landbouwproductie heeft ertoe geleid dat meer dan de helft van onze plantaardige voeding afkomstig is van slechts vier soorten (rijst, aardappelen, maïs en tarwe), wat invloed heeft op verschillende ecosystemen. Omgekeerd kan ondersteuning van de biodiversiteit van de voeding bijdragen tot de ontwikkeling van een duurzame landbouw en teelt.

Het eerste prospectieve onderzoek over de mogelijke voordelen van biologisch gediversifieerde voeding voor de gezondheid werd een klein jaar geleden gepubliceerd in de European Journal of Cancer.⁽¹⁾ Die studie werd uitgevoerd bij meer dan 450.000 volwassenen in negen Europese landen. Na een mediane follow-up van 14,1 jaar werd een negatieve correlatie vastgesteld tussen de ‘rijkheid aan species in het dieet’ (DSR, Dietary Species Richness) en de totale sterfte en de incidentie van maag- en darmkanker.

De groep van Bernard Srour heeft op basis van de gegevens van het Franse cohortonderzoek Nutrinet-Santé gezocht naar een eventuele correlatie tussen de DSR en overgewicht en obesitas. Dat cohortonderzoek werd opgestart in 2009. Regelmatig worden de deelnemers uitgenodigd om vragenlijsten in te vullen voor prospectieve analyses. Uitgaande van de gegevens van de eerste twee jaar hebben de auteurs het aantal verschillende species (dus de DSR) in de voeding van de deelnemers berekend. Bij de analyse hebben ze geen rekening gehouden met de gegevens van patiënten die bariatrische chirurgie hadden ondergaan, patiënten die een restrictief dieet hadden gevolgd, en patiënten met een voorgeschiedenis van kanker.

Vooral plantaardige DSR

Momenteel bedraagt de follow-up vijftien jaar. Onder meer de UGent neemt eraan deel. Een hoge DSR correleerde met meerdere heilzame effecten. Na correctie voor tal van vertekenende factoren was de incidentie van overgewicht 18% lager (relatief risico: 0,82) en was de incidentie van obesitas 26% lager (RR: 0,74) bij de deelnemers met een hogere DSR (kwartiel 4, dus minstens veertig verschillende soorten) dan bij de deelnemers in kwartiel 1 (hoogstens tien soorten). De correlaties waren lineair. Bij verdere analyse hebben de vorsers vastgesteld dat de verschillen toe te schrijven waren aan een groter aantal verschillende plantaardige species en niet aan het aantal dierlijke soorten.

Mogelijke verklaringen

Bernard Srour denkt dat een voldoende biodiverse voeding in combinatie met een gediversifieerde voeding zou kunnen helpen bij de preventie van gewichtstoename over verloop van jaren. Mogelijke verklaringen daarvoor zijn een hogere inname van heilzame voedingsbestanddelen, vooral van plantaardige oorsprong, synergie tussen bepaalde voedingsmiddelen, minder inname van contaminanten bij het eten van een enkele soort zoals het residu van pesticiden, en een meer gevarieerd intestinaal microbioom. Verder onderzoek is wenselijk om de onderliggende mechanismen te ontrafelen. Ook onderzoek naar de correlatie tussen biomarkers van ontsteking en het microbioom is wenselijk.

Referenties:

1. Huybrechts I et al. Food biodiversity and gastrointestinal cancer risk in nine European countries: Analysis within a prospective cohort study. Eur J Cancer. 2024 Oct;210:114258. doi: 10.1016/j.ejca.2024.114258

2. Food biodiversity and weight variation: associations in a French cohort. Bernard Srour, ECO 2025