Denktank tekent toekomstbestendig zorgsysteem uit
34 concrete aanbevelingen voor verantwoordelijken
Een denktank heeft een strategische visie uitgestippeld om het Belgische zorgsysteem toekomstbestendig te maken. Hun rapport werd vorige week voorgesteld.
Erik Derycke
De denktank achter het rapport ‘Towards a future-proof health system in Belgium’ bestaat uit 27 leden uit de zorgsector, de overheid, de wetenschappelijke wereld, de industrie en patiëntengroepen. Ze werd geleid door prof. Lieven Annemans (UGent).
Hun uitgangspunt zijn de drie leidende principes van de Europese Commissie om de gezondheid in de Europese Unie verbeteren: het bevorderen van hoogwaardige zorg, met de nadruk op een preventieve aanpak waar mogelijk; het waarborgen van universele toegang tot gezondheidszorg, gebaseerd op de beginselen van eerlijkheid en solidariteit; en het garanderen van de financiële duurzaamheid van het systeem door te zorgen voor voldoende financiering, een duurzame groei van de uitgaven en het verbeteren van de effectiviteit en efficiëntie van het systeem.
Pijnpunten
Het rapport haalt eerst een aantal gekende pijnpunten van het Belgische gezondheidszorgsysteem aan. De vergrijzing en de daaraan gepaarde stijgende zorgvraag is een ‘tijdbom’ waarop het systeem niet is voorbereid. Uit KCE-rapporten blijken inefficiënties in de zorg, zoals regionale verschillen in behandelingen en kosten, overmatig gebruik van onderzoeken en apparatuur, en ondoelmatige behandelingen in diverse zorgdomeinen.
Ondanks de universele ziekteverzekering blijkt dat minder kapitaalkrachtige mensen slechtere toegang hebben tot zorg. Er zijn ook structurele tekortkomingen in preventie, geestelijke gezondheidszorg, zorgcoördinatie , datagebruik en inspraak door patiënten.
Nieuwe strategieën
Daarom is een nieuwe aanpak nodig, stelt de denktank. Het rapport schetst tien strategieën. Elke strategie wordt vertaald in verschillende concrete aanbevelingen (34 in totaal).
Het rapport geeft ook expliciet aan tot wie elke aanbeveling primair is gericht (bevoegde minister, institutionele organen, universiteiten, enz.) en wie dus verantwoordelijk en aansprakelijk is voor de verwezenlijking ervan.
Dit zijn de tien strategische lijnen en de aanbevelingen:
1. Gezondheidsbevordering stimuleren
- De doelstellingen voor gezondheid in alle beleidsdomeinen te herzien en te actualiseren, met 2030 als streefdatum.
- Gezondheidsbevorderingsactiviteiten ondersteunen en mensen, met name degenen die dat het meest nodig hebben, begeleiden naar deze initiatieven.
- Investeren in gezondheidsbevordering op gemeenschapsniveau.
2. De algemene toegang tot vroegtijdige opsporing vergroten
- De toekomstige waarde en kosteneffectiviteit van kankerscreening te onderzoeken, zowel voor bestaande als voor nieuwe screeningsprogramma's.
- Aansluiten bij de best presterende landen in Europa op het gebied van screening en vroege opsporing van zeldzame ziekten.
- De potentiële effectiviteit en kosteneffectiviteit van kandidaat-biomarkers voor vroege detectie en screening voor verschillende aandoeningen evalueren.
3. Geïntegreerde zorg stimuleren
- Voor elke aandoening uitgebreide beheerplannen ontwikkelen die het gehele zorgcontinuüm bestrijken.
- Voor elke patiënt met een chronische aandoening een individueel zorgpad opzetten.
- Elke burger heeft een geïntegreerd gezondheidsdossier dat beheerd wordt op het niveau van de huisartsenpraktijk.
- Klinische netwerken opzetten op het niveau van ziekenhuisnetwerken, met aandacht voor outreach en verbindingen met transdisciplinaire lokale zorgteams.
- De impact van geïntegreerde zorg op de vijf dimensies van de Quintuple Aim onderzoeken.
4. De impact van sociale en commerciële determinanten van gezondheid beperken
- Systematisch Social Determinants of Health (SDoH)-screeningsinstrumenten toepassen om behoeften en kwetsbaarheden te identificeren.
- Een groeipad voor sociale huisvesting vastleggen om de noodzakelijke doelstellingen tegen 2035 te halen.
- Zeer lage eigen bijdragen hanteren voor effectieve en essentiële gezondheidsdiensten en -interventies, inclusief preventieve zorg.
- De negatieve gezondheidseffecten van commerciële determinanten bestrijden.
5. Gezondheidsvaardigheden en zelfzorg verbeteren
- Gezondheidsvaardigheden, digitale gezondheidsvaardigheden en zelfzorg moeten opgenomen worden in het schoolcurriculum.
- Vrijwilligerswerk in de zorg bevorderen en aantrekkelijker maken.
- Zorgprofessionals ondersteunen in hun adviserende rol bij zelfzorg en hen opleiden rond gedrag en gedragsverandering.
- Op lokaal niveau sessies over gezondheids- en digitale gezondheidsvaardigheden organiseren.
- De principes van professioneel ondersteunde zelfzorg opnemen in de curricula voor zorgprofessionals.
6. De weg naar een gezondheidsinformatiesysteem (GIS) versnellen
- Een GIS met geïntegreerde medische dossiers ontwikkelen
- De digitale geletterdheid van zorgprofessionals verbeteren.
7. Financiële prikkels om de kwaliteit van zorg en kosteneffectieve zorg te bevorderen
- Over een nieuw gemengd vergoedingssysteem voor zorgprofessionals in ambulante en ziekenhuisomgevingen nadenken
- Modellen voor gemengde vergoedingen valideren, met waar mogelijk een component gedeelde besparingen.
8. De capaciteit en het welzijn van zorgprofessionals en maatschappelijk werkers verbeteren
- Studenten motiveren om te kiezen voor de gezondheidszorg, met bijzondere aandacht voor knelpuntberoepen.
- De opleiding van zorgprofessionals beter afstemmen op de behoeften en capaciteit.
- Elke zorgorganisatie zou een handvest voor 'welzijn op het werk' moeten hanteren en maatregelen moeten nemen om de werkdruk te beheersen
9. Voldoende financiering voor innovatieve gezondheidstechnologieën
- Horizonscanning gebruiken om de impact van technologische transformatie op de productiviteit en personeelsbehoeften te beoordelen.
- Het concept ‘accountability for reasonableness toepassen in commissies die adviseren over de terugbetaling van gezondheidstechnologieën.
- Patiëntdeskundigen, klinische deskundigen en gezondheidseconomische deskundigen betrekken bij de beoordeling van nieuwe gezondheidstechnologieën.
- Een prioriteits- en vroegetoegangsprocedure instellen voor gezondheidstechnologieën met veelbelovende klinische voordelen
- Een formeel Value Informed and Affordable (VIA) prijs- en vergoedingsmodel ontwikkelen voor innovatieve gezondheidstechnologieën
- Het gebruik van sandboxes om potentieel waardevolle innovaties in het zorgsysteem uit te proberen
10. Beheer van de hervorming
De succesvolle implementatie van deze strategieën vereist een co-creatieproces. Belanghebbenden moeten verder kijken dan hun individuele perspectieven en samenwerken met een gemeenschappelijk doel: het creëren van een kwalitatief hoogstaand, toegankelijk en financieel duurzaam zorgstelsel .
