Vereenvoudigen zonder nadeel: bewezen virologische werkzaamheid van combinatie islatravir-lenacapavir per os een keer per week

Op het congres van de EACS 2025 is een fase 2-studie gepresenteerd die de aandacht van de wetenschappelijke wereld heeft getrokken. In die studie resulteerde wekelijkse perorale inname van de combinatie islatravir en lenacapavir in een complete virale suppressie gedurende 96 weken bij alle proefpersonen.

Als een fase 3-studie die gegevens zou bevestigen, zou dit onuitgegeven schema de eerste antiretrovirale behandeling zijn die eenmaal per week volledig per os wordt ingenomen. Dat zou het leven van patiënten aanzienlijk vereenvoudigen.

Dagelijkse inname van een drievoudige of een tweevoudige combinatietherapie per os is al meer dan twintig jaar de hoeksteen bij de behandeling van hiv-infectie. Die behandelingen bewerkstelligen een langdurige virologische controle, maar heel wat patiënten zijn het beu dagelijks geneesmiddelen te moeten innemen.

In Parijs hebben dr. A.E. Colson (Boston) et coll. een fase 2-studie gepresenteerd, waarin is vastgesteld dat een combinatie van islatravir en lenacapavir per os eenmaal per week het virus volledig heeft onderdrukt gedurende bijna twee jaar.

Een fase 2-studie van 96 weken

De studie is uitgevoerd bij 104 volwassen hiv-dragers die tijdens behandeling met bictegravir, emtricitabine en TAF een onmeetbaar lage viruslast hadden. Tijdens het eerste jaar van de follow-up hebben 52 patiënten de lopende drievoudige combinatietherapie voortgezet en zijn 52 patiënten overgeschakeld op islatravir + lenacapavir 1 x/week.

Na een follow-up van 48 weken hebben de vorsers de 52 patiënten die de wekelijkse behandeling (2 mg islatravir en 300 mg lenacapavir) kregen, uitgenodigd dat schema nog een jaar voort te zetten. 47 van die 52 patiënten hebben dat daadwerkelijk gedaan gedurende hoogstens 96 weken, wat dus wees op een opmerkelijk goede therapietrouw en hoge werkzaamheid.

Suppressie van het virus zonder opduiken resistentie

De studie die op het congres is gepresenteerd, spreekt voor zich: bij de patiënten die werden behandeld met de combinatie islatravir + lenacapavir per os eenmaal per week, is geen enkel geval van virologisch falen of opduiken van resistentie waargenomen. De viruslast is dus bij alle patiënten onmeetbaar laag gebleven gedurende de follow-up van 96 weken. Dat schema is dus bijzonder robuust.

Een voorbeeldige therapietrouw

Om de therapietrouw te beoordelen, hebben de vorsers het aantal tabletten geteld. Gemiddeld bedroeg de therapietrouw 99,3%. In langetermijnstudies is zelden zo’n hoog cijfer gerapporteerd. Dat bewijst meteen dat het schema gemakkelijk in het dagelijkse leven van de patiënten kan worden geïntegreerd en dat de inname van geneesmiddelen dan minder stress veroorzaakt.

Tolerantie en veiligheid: een geruststellend profiel

De gegevens over de tolerantie zijn even bemoedigend. Slechts 19,2% van de patiënten heeft lichte tot matig ernstige bijwerkingen gerapporteerd. Geen enkele ernstige bijwerking als gevolg van de behandeling werd waargenomen. Twee patiënten hebben de behandeling stopgezet, maar dat had niet meteen te maken met de behandeling.

Ook de immunologische parameters zijn stabiel gebleven: gemiddelde daling van het aantal CD4-lymfocyten met slechts 33/mm³. Tijdens de follow-up van twee jaar is geen significant effect op het gewicht of de body mass index gemeten.

Te bevestigen in een fase 3-studie

Gezien de goede resultaten worden wereldwijd twee fase 3-studies op touw gezet, de studies ISLEND-1 en ISLEND-2. Bedoeling is om de werkzaamheid en de veiligheid van die tweevoudige combinatietherapie die eenmaal per week per os wordt ingenomen, als volledige behandeling te evalueren.

Als die studies de gegevens van de fase 2-studie bevestigen, zou de combinatie islatravir + lenacapavir de eerste antiretrovirale behandeling kunnen worden die eenmaal per week per os wordt toegediend. Dat zou de levenskwaliteit van mensen met hiv zeker ten goede komen.

Een alternatief voor langwerkende injecties

De ontwikkeling van antiretrovirale middelen die om de twee maanden worden toegediend, zoals de combinatie cabotegravir + rilpivirine of om de zes maanden zoals lenacapavir is een belangrijk keerpunt geweest wat betreft de frequentie van toediening van de antiretrovirale behandeling. Die patiënten moeten dan wel regelmatig op consultatie komen en de injecties kunnen hinderlijke plaatselijke reacties veroorzaken. Een schema dat eenmaal per week per os wordt ingenomen, is dan ook een soepeler en eenvoudiger alternatief, dat de patiënten volledig zelf in de hand hebben.

Naar een verandering van paradigma

Het belang van het nieuwe behandelschema voor clinici en vorsers is niet alleen de gebruiksvriendelijkheid. Een vereenvoudiging van het behandelschema is immers een essentiële hefboom voor een langdurige therapietrouw en dus virologisch succes op lange termijn.

Als de fase 3-studies die observaties bevestigen, zal de combinatie islatravir + lenacapavir allicht nog voor 2030 ter beschikking worden gesteld. Dat zou tegemoetkomen aan de verzuchtingen van een generatie van patiënten die kiest voor een doeltreffende behandeling, vrijheid en discretie.

Hiv-infectie is getransformeerd van een aanvankelijk levensbedreigende naar een chronische ziekte, die onder controle kan worden gehouden. De ontwikkeling van een veel eenvoudiger behandelschema dat even effectief is, zou weleens een nieuw keerpunt kunnen worden.

Ref.: Colson A.E. et al. PS15.5.LB, EACS 2025, Parijs.