Monumentenwachters oefenen medische handelingen op hoogte

NOODGEVAL Dagelijks voeren de monumentenwachters van de provinciale dienst Monumentenwacht belangrijke inspecties uit aan onze erfgoedgebouwen. Van kerken en kastelen tot aan herenhuizen, ijskelders en torens; de gebouwen worden van top tot teen bouwkundig gecontroleerd. Echter wanneer deze monumentenwachters onwel worden of een ongeluk krijgen, duurt een redding vaak wel even en moeten ze vertrouwen op hun eigen hulpverleningsvaardigheden. Om die reden organiseerde de PAULO Brandweeropleiding een nieuwe medische training gericht op mensen die op moeilijk bereikbare plekken werken.

De monumentenwachters komen letterlijk overal. "Op zolders, daken en zelfs tot aan het torenkruis van een kerk. We betreden plekken waar gewone bezoekers nooit komen, en daarbij kan altijd iets misgaan. Het ene moment beklimmen we een kerkgebouw waarvan de nokken en goten spekglad zijn en vol met duivenmest liggen, terwijl we het andere moment door een donkere krappe ruimte stappen waarbij je gemakkelijk je hoofd stoot en elke misstap een val in een metersdiepe put kan betekenen. Kortom, het werk combineert hoogte, beperkte ruimte, slechte ondergrond en verraderlijke zichtbaarheid”, zegt monumentwachter van de provincie Oost-Vlaanderen Geert Welleman.

Nieuwe opleiding

Om professionals te ondersteunen die werken op lastig te bereiken plekken, heeft de Brandweerzone Centrum, post Gent, aangeklopt bij de PAULO Brandweeropleiding. Deze laatste is gespecialiseerd in reddingen op grote hoogte en heeft daarvoor een specifieke medische opleiding ontwikkeld. De Monumentenwacht Oost-Vlaanderen werd vervolgens benaderd om als proefkonijn te fungeren tijdens een oefening in het Gentse Belfort. Het idee is dat de training later ook bij andere organisaties kan worden ingezet.

“We hopen dat we het nooit nodig gaan hebben, maar zijn wel heel blij dat we deze opleiding gevolgd hebben. Op zolders van kerken of herenhuizen liggen vaak spullen die daar al tientallen, soms meer dan honderd jaar, onaangeroerd liggen. Als je in zo’n omgeving valt en er een stuk roestig metaal je lichaam doorboort of een slagaderlijke bloeding veroorzaakt, dan moet je weten wat te doen en terug kunnen vallen op routinematig handelen”, zegt Welleman.

Een van de casussen die tijdens het proefproject in het belfort werd geoefend, was een persoon wiens bovenbeen was doorboord door een dikke, metalen staaf. “Tijdens dat moment besefte het team: nu moeten we alles wat we in theorie hebben geleerd in de praktijk brengen. Het hoofd koelhouden, het slachtoffer stabiliseren en tijd winnen tot een arts ter plaatse is. Maar ook de praktische kant moesten we in deze crisissituatie overdenken, want kunnen de ambulanciers überhaupt tot hierboven geraken of moeten we het slachtoffer gaan evacueren? De training was daarmee anders dan een standaard EHBO-opleiding. We waren nu echt bezig met voor ons relevante situaties en gevaren. Het is zo dat al jaar en dag dit type opleiding deel uitmaakt van ons opleidingspakket touwtechnieken. Alleen wordt dit nu gebracht op een manier die de realiteit zo goed mogelijk benadert dankzij de professionele ondersteuning door PAULO."

De monumentenwachters kregen daarnaast ondersteuning in het samenstellen van een EHBO-tas. “Als monumentenwachter ben je goed beladen. Elk persoon draagt een rugzak met klimmateriaal en wanneer we een hoge toren beklimmen, komt daar nog eens een zwaar touw van al gauw 15 kilo bij. Extra spullen moeten dus zorgvuldig gekozen worden. Drukverband, tourniquets en andere materialen, alles is specifiek afgestemd op de gevaren waar we met ons werk mee te maken krijgen.”

Snijwonden en stoten

De letsels waar monumentwachters mee te maken krijgen zijn voornamelijk snijwonden en stoten, als gevolg van werken in krappe ruimtes of op ladders. “Ik heb bijvoorbeeld eens met mijn hoofd tegen een balk gestoten. Gelukkig droeg ik mijn helm waardoor ik geen hoofdwond had, maar toch zag ik sterretjes en voelde ik me duizelig. Dat was een lastige situatie, omdat ik met mijn collega nog terug moest afdalen. Dankzij een eerdere training wist ik gelukkig precies wat ik wel en niet moest doen, zodat mijn collega geen risicovolle handeling hoefde uit te voeren.”

'Gelukkig droeg ik mijn helm waardoor ik geen hoofdwond had, maar toch zag ik sterretjes en voelde ik me duizelig'

Welleman verwijst ook naar een collega die eerder dit jaar door een technisch defect aan een ladder, vijf meter naar beneden is gevallen. “Zelfs met alle voorzorgsmaatregelen kan er nog steeds iets misgaan. Gelukkig liep het hier goed af, maar het blijft een confronterend besef; het kan letterlijk in een fractie van een seconde gebeuren. Dergelijke realistische trainingen op locatie houden ons wakker en zijn ontzettend belangrijk om veilig te kunnen werken”, besluit de monumentenwachter.