Er zijn geen ‘quick-fix’ oplossingen
Een steentje bijdragen aan suïcidepreventie in de bouwsector
De bouwsector kent een hoog aantal suïcides en suïcidepogingen. Hoe kunnen we de preventie best aanpakken op de werkplek, met name voor bouwvakkers?
Dokter Wim Van Hooste, preventieadviseur-arbeidsarts
Suïcide is een belangrijk onderwerp binnen de volksgezondheid. Bij meer dan tien procent van de suïcides spelen werkgerelateerde factoren (Magill, Work-Related suicide, 2024). Er zijn beroepsgroepen die meer lijden onder een hoog aantal suïcides en suïcidepogingen (World Health Organization, 2022). De bouwsector behoort tot deze groepen.
In de Verenigde Staten is volgens cijfers van de Centers for Disease Control and Prevention (CDC) zelfdoding onder jonge bouwvakkers het meest voorkomend, na mijnwerkers, werknemers in de steengroeves en werknemers in de olie- en gasextractie.
Hieromtrent zijn er al heel veel studies uitgevoerd in Nieuw-Zeeland, Australië (Milner et al., BMC Public Health, 2017; Gullestrup et al., Health Promotion Internat, 2023; Tijani et al., Int J Constr Manag 2023), de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk (Hare et al., J Eng Proj Prod Manag, 2024).
Naast de bouwvakkers zijn ook artsen, dierenartsen, apothekers, verpleegkundigen, politieagenten, schoonmaakpersoneel, mensen met artistieke beroepen en transport- en logistiek personeel at risk. Suïcide komt vaker voor bij mannen en in de lagere sociale klassen.
Wat ligt aan de basis van deze mentale crisissituatie en hoe kunnen we preventie het beste aanpakken op de werkplek, met name voor bouwvakkers?
Een machocultuur zorgt ervoor dat er bij deze mannen een taboe rust op de mentale gezondheid.
Taboe op mentale gezondheid
Eerst en vooral: zelfmoord en zelfmoordgedachten zijn nooit aan één enkele oorzaak of factor te wijten. Het is de wisselwerking tussen neurobiologische, psychologische en sociale factoren (Zelfmoordlijn 1813).
Een literatuurstudie van Down Under identificeerde 37 risicofactoren uit de 32 bestudeerde publicaties. Deze factoren omvatten onder andere: vernedering, schaamte, fysieke letsels, chronische pijn, lange werkuren, hoge jobvereisten, jobonzekerheid, werkloosheid, pesten, zelf-stigma, gebrek aan hulp zoeken, werk-privé conflicten, ploegenarbeid, alcohol- en druggebruik, slaapstoornissen, echtscheiding, financiële onzekerheid, schulden, depressie, angst, persoonlijkheidsstoornissen of psychose. Let echter op, want de studies zijn (nog) niet conclusief voor sommige van deze factoren (Maheen et al., MATES Report, 2020; Tijani et al., 2023).
Wat we wel weten: mannen zijn oververtegenwoordigd in de bouw. Mannen vertonen vaker suïcidaal gedrag. Daarenboven drinken bouwvakkers meer, hebben meer relatieproblemen en zoeken minder hulp. Een machocultuur zorgt ervoor dat er bij deze mannen ook een taboe rust op de mentale gezondheid (Aurelius et al., PLoS ONE, 2024).
Hoge prioriteit
Er moet dus gewerkt worden aan strategieën voor zowel suïcidepreventie, -interventie als -postventie. Specifieke culturele en socio-politieke factoren mogen niet over het hoofd gezien worden. Zoveel mogelijk 'drivers' die leiden tot suïcide moeten geïdentificeerd worden (Tyler et al., Arch Suicide Res, 2022). Dit moet een hogere prioriteit krijgen op het vlak van volksgezondheid.
Het MATES-programma in Australië en Nieuw-Zeeland zet zoden aan de dijk (Duran et al., Research Trends, 2016). Het programma voorkomt in Nieuw-Zeeland de zelfdoding van 1 bouwvakker per jaar (Doran, MATES in Construction, 2024). De Return-on-investment (ROI) is daar aanzienlijk, namelijk 1 op 4,42.
Een langetermijnvisie is noodzakelijk want er zijn geen ‘quick-fix’ oplossingen.
Factsheet: Zelfmoordpreventie op de werkvloer
Wie met vragen zit over zelfdoding kan terecht bij de Zelfmoordlijn, op het gratis nummer 1813, of op zelfmoordlijn1813.be. Heb je nood aan een gesprek? Dan kan je 24/7 terecht bij Tele-Onthaal op het nummer 106. Je kan ook chatten via Tele-Onthaal. Jongeren kunnen terecht bij Awel op telefoonnummer 102, of via chat op awel.be.
