Warmste Week
Tekeningen maken onzichtbare pijn bespreekbaar
Omdat pijn bespreekbaar maken niet altijd makkelijk is, ontwikkelt Jana Declercq (UAntwerpen) samen met Ella van Hest en kunstenares Octavia Roodt tekeningen die patiënten kunnen helpen om woorden te geven aan hun pijnervaring.
Filip Ceulemans
Onzichtbare ziektes staan dankzij de Warmste Week volop in de schijnwerpers. Vaak gaan onzichtbare ziektes gepaard met fysieke en/of mentale pijn. Als het al moeilijk is om een onzichtbare ziekte ter sprake te brengen, dan geldt dat zeker voor de pijn die ermee gepaard gaat. “De pijn is niet alleen onzichtbaar voor anderen omdat er vaak geen zichtbaar letsel is, het maakt het ook moeilijk te begrijpen waar de patiënt mee worstelt”, vertelt prof. Jana Declercq, verbonden aan het Departement Taalkunde van UAntwerpen. Declercq doet onder meer onderzoek naar de metaforen die patiënten en zorgverleners gebruiken als ze over pijn spreken.
Pijnschaal
Sociale factoren als stress en een gebrek aan steun spelen een grote rol bij chronische pijn. “Dit bespreken in een maatschappij die gericht is op biomedische oplossingen zoals pijnstillers, is geen evidentie”, vervolgt Declercq. “Patiënten hebben hierdoor vaak het gevoel dat ze niet de juiste diagnose krijgen en omstaanders weten niet hoe te reageren. Praten over pijn is ook moeilijk omdat het heel persoonlijk is. Ik kan jouw pijn niet voelen, en omgekeerd. Jouw 6 op 10 op de pijnschaal is misschien 9 op 10, en vice versa. Door het onbegrip blijft er een stigma aanwezig.”
Prof. Declercq, medeonderzoeker Ella van Hest en kunstenares Octavia Roodt staken daarom de hoofden bijeen en besloten om zogenoemde gesprekskaarten te ontwikkelen. Deze afbeeldingen geven het leven met chronische pijn weer. Patiënten kiezen uit een set kaarten één of twee beelden die voor hen een goede weergave van hun ziekte-ervaring zijn. Zo kunnen ze makkelijker aan de zorgverlener uitleggen wat de ziekte voor hen betekent.
Wederzijds begrip
“Via kunst kunnen mensen het gesprek openbreken”, aldus Declercq. “Zo kunnen we tot een beter wederzijds begrip komen van wat de pijn precies betekent. Onze afbeeldingen legden we voor aan zorgverleners en patiënten. Dat leverde veel positieve feedback en suggesties op. Een afbeelding die bijvoorbeeld veel herkenning opleverde, was de afbeelding met de rugzak. Patiënten vulden dat op diverse manieren in, maar gaven aan dat de rugzak goed het gewicht en de belasting van het leven met pijn toonde. We zijn de tekeningen nu aan het verfijnen om tot een concrete tool door te ontwikkelen, die dan in de zorg gebruikt kan worden.”
