"Kostprijs van werking FMO blijft vrij hoog"

Rekenhof evalueert werking van Fonds voor Medische Ongevallen

Het Rekenhof heeft de werking van het Fonds voor Medische Ongevallen doorgelicht. Van de aanbevelingen die het Rekenhof in 2020 formuleerde, zijn er elf uitgevoerd en twaalf nog in uitvoering. Volgens het Rekenhof zijn de werkingskosten van het FMO ook vrij hoog. Het RIZIV heeft al op het rapport gereageerd.

Herman Nys, em. prof. medisch recht KU Leuven, ex-voorzitter VITAZ

In zijn verslag van juni 2020 onderzocht het Rekenhof de organisatie en de werking van het Fonds voor Medische Ongevallen. Het stelde vast dat maar weinig slachtoffers een beroep deden op het Fonds, voornamelijk door de zeer lange doorlooptijden en de geringe kans op een vergoeding. Het wees ook op opdrachten die niet werden uitgevoerd en op de hoge werkingskosten.

Het Rekenhof vroeg in eerste instantie om de relevantie van de wet medische ongevallen en de rol van het Fonds te herbekijken. Daarnaast formuleerde het aanbevelingen om een aantal processen bij te sturen.

Op 19 november 2025 keurde de algemene vergadering van het Rekenhof een verslag goed waarin het nagaat of de aanbevelingen die het in 2020 formuleerde, zijn uitgevoerd. Het besluit luidt dat van de vierentwintig aanbevelingen er elf zijn uitgevoerd en twaalf nog in uitvoering zijn. Eén aanbeveling werd niet uitgevoerd.

Vermindering achterstand; doorlooptijd daalt

Vijf jaar na de publicatie van zijn initiële verslag stelt het Rekenhof vast dat de aanpassing van de dossierbehandeling en de tussenkomst van een speciale taskforce inderdaad heeft geleid tot een vermindering van de achterstand bij de behandeling van dossiers. Dat heeft ook een impact op de doorlooptijden. Zo neemt de gemiddelde doorlooptijd tot het advies de laatste jaren opnieuw af.

Het FMO zal beide aspecten wel goed moeten blijven opvolgen, want de tijd voor het uitvoeren van tegensprekelijke expertises gaat inmiddels weer in stijgende lijn. Daarnaast stopt een dossier niet altijd bij een advies, maar moet het FMO ook tijdig een schadevergoeding kunnen uitbetalen. Doelmatige systemen voor de opvolging van de dossiers zijn opgezet, maar moeten nog verder worden uitgebreid en verfijnd.

Focus op strategie en operationele plannen

De afronding van de werkzaamheden van de taskforce en het aflopen van de huidige bestuursvereenkomst tussen het RIZIV en de Staat aan het eind van 2025, bieden het FMO de gelegenheid om zijn strategie en operationele plannen te herbekijken.

Het FMO blijkt zich de komende jaren echter verder te focussen op het beheer van de individuele dossiers, een verbetering van de opvolging daarvan en de herziening van enkele bepalingen in de wet medische ongevallen.

Niettemin zijn er nog altijd opdrachten die het FMO onvoldoende kan waarmaken en blijft de kostprijs van zijn werking vrij hoog, waarmee de vraag blijft bestaan over het nut van adviezen voor dossiers waarin het FMO in principe niet financieel tussenkomt. Bij de geplande analyse van de wet medische ongevallen zouden de rol van het FMO en zijn opdrachten dan ook kunnen worden herbekeken.

In afwachting daarvan kan het FMO verder werken aan de uitvoering van de aanbevelingen uit het initiële verslag, besluit het Rekenhof.

Reactie RIZIV

Het RIZIV heeft inmiddels omstandig gereageerd op het nieuwe verslag.

Van de 24 aanbevelingen die het Rekenhof in 2020 heeft gedaan, zijn er 11 volledig uitgevoerd en zijn er 12 het onderwerp van lopende optimalisatieprojecten. Enkel de doelstelling rond de herziening van de wet is nog niet aangepakt, met name bij het ontbreken van een expliciet verzoek van de partners (patiënt of zijn begunstigden, zorgverlener of verzekeraars). 

Het FMO bekijkt andere pistes, terwijl adviezen, uitbetalingen en opvolgen van geschillen de prioriteiten blijven. Dit om blokkades te voorkomen in een context van budgettaire beperkingen en een toestroom van aanvragen sinds 2024.

De Rekenhof verwelkomt de geboekte vooruitgang en moedigt de voortzetting van de uitgevoerde projecten aan. Toch herinnert het aan de noodzaak van constante waakzaamheid, met name over de deadlines voor tegensprekelijke medische expertise (in aanwezigheid van de patiënt en de betrokken zorgverleners) en de kosten van het beheer van het Fonds.

Naast vergoedingen is het essentieel om de toegevoegde waarde van de adviezen van het FMO te benadrukken, zelfs bij afwezigheid van vergoeding. De aanvrager heeft recht op een gratis advies, in een minder conflictueus klimaat en in een gemiddelde van iets meer dan een jaar (80% van de ingediende aanvragen in 2023 kreeg binnen 13 maanden een beoordeling).

Deze deadlines, die veel korter zijn dan die van de rechtbanken en hoven, stellen partijen in staat sneller een traumatische gebeurtenis achter zich te laten, waardoor het genezingsproces wordt vergemakkelijkt.

Elke zaak die door het FMO wordt behandeld en niet tot rechtszaken leidt, vormt een aanzienlijke vermindering van de last die momenteel op het rechtssysteem drukt.

De expertise van het FMO blijft essentieel om licht te werpen op de omstandigheden van medische ongevallen, zelfs voor niet-compenseerbare zaken.

Wat betreft de kosten van het FMO, is het moeilijk om deze precies te beoordelen zonder rekening te houden met de besparingen voor justitie, de arbeidssector en de gezondheidszorgsector. Toch is te zien dat de operationele kosten per dossier iets lager zijn dan die van Oniam, de Franse tegenhanger van het FMO.

De beleidskeuze bij de oprichting van het FMO bestond erin om een kwalitatieve en gratis medische procedure en expertise aan te bieden, wat kosten met zich meebrengt. De tegensprekelijke expertises worden uitgevoerd door externe artsen, geselecteerd via een openbare aanbesteding, waarmee hun objectiviteit garant staat. Het tekort aan deskundigen, dat ook de rechtbanken treft, maakt dit echter complex en duur.

Samengevat heeft het Fonds voor de medische ongevallen aangetoond dat het in staat is zich te ontwikkelen en te voldoen aan de verwachtingen van het Rekenhof. De meerderheid van de aanbevelingen is uitgevoerd of is in uitvoering, wat een sterke toewijding aan voortdurende verbetering toont.

Hoewel er uitdagingen blijven, met name op het gebied van bemiddeling en preventie, blijft het FMO zich inzetten voor het optimaliseren van haar processen en het waarborgen van een kwalitatieve dienst aan slachtoffers van medische ongevallen. Deze positieve dynamiek helpt niet alleen de last het gerecht te verlichten, maar biedt burgers ook een menselijkere en efficiëntere procedure.

Dit succes is het resultaat van de professionaliteit, inzet en mobilisatie van de medewerkers van het Fonds, die elke dag werken om slachtoffers van medische ongevallen te helpen, de kwaliteit van ons gezondheidssysteem te waarborgen en de zorgverleners te ondersteunen, aldus het RIZIV.